Zins Henryk. Historia Anglii

Ossolineum, 2001. — 434 s.Omówione zagadnienia : Brytania starożytna, okres anglosaski, Anglia pod koniec średniowiecza, monarchia pierwszych Tudorów, Anglia w epoce rewolucji burżuazyjnej, Wielka Brytania w dobie rewolucji amerykańskiej i francuskiej oraz wojen napoleońskich, era średniowiktoriańska, od końca II wojny światowej do końca XX wieku.Skompresować dzieje Anglii w jednym tomie to spore wyzwanie. Pytanie, czy taka kompresja danych nie odbija się na jakości? Historia Anglii Henryka Zinsa to solidne opracowanie, bardziej jednak podręcznik akademicki niż wciągająca opowieść o Wyspach Brytyjskich w dawnych czasach.Z dużym zainteresowaniem sięgnąłem do czwartego już, poszerzonego i uzupełnionego wydania książki, która „dobrych parę lat temu służyła mi jako podręcznik akademicki , przybliżający wybrane fragmenty dziejów Anglii. Bez żadnych obciążeń związanych ze stresem zaliczeń mogłem zagłębić się w lekturę dzieła, które w sposób przekrojowy ukazuje burzliwą i mającą ogromny wpływ na losy świata, historię tej krainy.
Stworzenie jednotomowej syntezy dziejów Anglii wymagało umiejętności skondensowania ogromnej ilości informacji, które ostatecznie złożyły się na spójną i przejrzystą monografię. Ukazuje ona historię Wysp Brytyjskich od głębokiej starożytności aż po rządy Tony Blaira. Z konieczności ramy geograficzne książki wychodzą znacznie dalej niźli tylko do Anglii i obejmują wszystkie te części świata, które na skutek podbojów kolonialnych, znalazły się pod władzą brytyjska. Zakres chronologiczny i geograficzny daje obraz problemu któremu musiał sprostać autor. Uzupełnieniem tekstu jest bogata nota bibliograficzna, która pozwala zainteresowanym znacznie wzbogacić uzyskane wiadomości.
Lektura ta może być dla nas, żyjących w młodej bądź co bądź demokracji, bardzo pouczająca. Nie zapominając o własnej historii, mamy okazję prześledzić, jak ewoluował ustrój Anglii, który słusznie uważa się za ojczyznę nowoczesnej demokracji parlamentarnej. Podobnie rzecz się ma z ekonomią. To na Wyspach Brytyjskich dokonało się najwcześniej przejście od gospodarki feudalnej do systemu kapitalistycznego i gospodarki wolnorynkowej.
Książka nie jest pozbawiona pewnych mankamentów. Wiele miejsca przykładowo poświęca autor powstaniu brytyjskiego imperium kolonialnego . Dekolonizacja zaś, która obok kosztów drugiej wojny światowej, była jedną z przyczyn zmierzchu Imperium jest potraktowana nader marginalnie. Także język książki, której pierwsze wydanie ukazało się przed trzydziestu laty, nie przystaje często do dzisiejszego i może zbyt wiele w nim retoryki odnoszącej się do walki klasowej (choć takowa oczywiście istniała). Nie umniejsza to jednak w niczym merytorycznej wartości tej pozycji. Jej lekturę polecam nie tylko studentom historii czy anglistyki, lecz wszystkim którzy pragną prześledzić procesy dziejowe kraju odgrywającego niebagatelną rolę w dziejach ludzkości.
Tomasz Wielebiński