Улуғбек Мирзо. Тўрт улус тарихи

Тошкент: Чулпон, 1994. — 352 б.Муҳтарам уқувчи, маълумингизким, халқимизда ҳар ким етти отасининг исм-шарифини билиши керак, деган ақида бор. Зеро, инсон боласи уз падари бузрукворига қараб қад ростлайди.
Бобокалонларимиздан бири Мирзо Улуғбекнинг номини, мунажжим булганини, нари борса уз уғли томонидан улдирилганини биламиз, холос. Қулингиздаги китоб эса Мирзо Улугбек истеъдодининг яна бир қирраси — тарихчилик соҳасидаги фаолиятининг маҳсулидир. Уни мутолаа қилганлар нафақат етти аждодини, балки бутун шажарасини билиб олади, десак заррача муболаға булмайди.“To'rt ulus tarixi”, “Ulusi arba’-yi Chingiziy” (“Chingiziylar to'rt ulusi” (tarixi) yoki “Tarixi arba’ ulus”) nomli asar XV asrda yozilgan, muallifi Mirzo Ulug'bekdir.Kitobda Odam atoning yaratilishi va islomiyatdan awal oʻtgan paygʻambarlar, turklarning afsonaviy otabobolari hisoblangan Yofas ibn Nuh va uning farzandi Turkxon, shuningdek, turk-moʻgʻul qabilalari va Chingizxon tarixi bayon etilgan. Turkxon ibn Yofas va uning Turkiston zaminida podshohlik qilgan avlodi Abuljaxon, Dibokuyxon, Kuyukxon va boshqalar, moʻgʻul va turk qavmlari va ularning podshohlari tarixi bayon etilgan.“Tarixi arba’ ulus” asarida to‘rt ulus oʻrtasidagi siyosiy munosabatlar, “o‘zbek” etnonimining kelib chiqish vaqti xususida ham qimmatli ma’lumotlarni uchratamiz. Ushbu kitobning faqat qisqartirilgan tahririning toʻrt moʻtabar qo‘lyozmasi bizgacha yetib kelgan. Ularning ikkitasi Angliyada, bittasi Hindistonda va toʻrtinchi nusxasi AQShda saqlanmoqda. Mirzo Ulug‘bek tarixiy asarining inglizcha tarjimasi 1838-yili Mayls tomonidan Angliyada chop etilgan. O‘zbekcha tarjimasi B.Ahmedov, M.Hasaniy va N.Norqulovlar tomonidan bajarilib, 1994-yiIi Toshkentda chop etildi.