Παπαμαστοράκης Tίτος. O διάκοσμος του τρούλου των ναών της παλαιολόγειας περιόδου στη Βαλκανική Χερσόνησο και την Κύπρο

Εν Αθήναις Αρχαιολογική εταιρεία, 2001. — 551 σ. — (Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 213).Η μελέτη αυτή είναι το αποτέλεσμα των πρώτων μου αναζητήσεων στον χώρο της ιστορίας της βυζαντινής τέχνης. Καθρεφτίζει την έκπληξή μου από την πρώτη μου επαφή με ένα υλικό πολύ συγκεκριμένο που για την ερμηνεία του αισθανόμουν υποχρεωμένος να ανατρέξω σε όσο γίνεται περισσότερα παραδείγματα. Καθρεφτίζει, με αλλά λόγια, τον ενθουσιασμό του νεοφώτιστου. Θεώρησα, λοιπόν, τότε απαραίτητο να προτάξω ένα πλήρη κατάλογο των παραδειγμάτων που είχα υπ' όψη μου, να τα αναλύσω από κάθε έποψη που μπορούσα να συλλάβω, να περιγράψω κάθε χαρακτηριστικό εικονογραφικό τους γνώρισμα. Στη συνέχεια ήθελα να εντοπίσω διεξοδικά τα εικονογραφικά θέματα που υπήρχαν, να προσδιορίσω τις δυνατότητες συνδυασμού τους και τα νοήματα που θα μπορούσαν να αποδώσουν. Στο τέλος φιλοδόξησα να τα συνδέσω όλα αυτά με το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής, με τους χορηγούς και τα πολιτικά και θρησκευτικά ρεύματα που διαμόρφωναν την τρέχουσα κυρίαρχη ιδεολογία.
Το 1992 η μελέτη αυτή υποστηρίχθηκε ως διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων. Από τότε, όπως είναι φυσικό, ο τρόπος που αντιμετωπίζω τα πράγματα έχει αλλάξει, όμως το υλικό που είχα συλλέξει και οι παρατηρήσεις μου επάνω σ' αυτό εξακολουθούν να έχουν μια αντικειμενική, ελπίζω, αξία. Επειδή πιστεύω ότι μια ριζική διαφοροποίηση ενός τελειωμένου έργου είναι ένα είδος παραχάραξης, δημοσιεύεται εδώ το αρχικό κείμενο ως είχε, με τις απαραίτητες μόνον αλλαγές στο κείμενο και με βιβλιογραφία ενημερωμένη ως το 1998. Ζητώ, λοιπόν, συγγνώμη για τυχόν αφέλειες και ανεπάρκειες, και αρκούμαι να ευχαριστήσω τους ανθρώπους που με ενέπνευσαν και με βοήθησαν επιστημονικά ή με βοήθησαν στα τεράστια πρακτικά προβλήματα που αντιμετώπισα στη συγκέντρωση και επεξεργασία του υλικού.